Enkeltpersonføretak

Kva kjenneteiknar eit enkeltpersonføretak:

• Uavgrensa personleg ansvar. VIngen forskjell mellom den private økonomien i innehavaren og føretaksøkonomien.
• Vert eigd av ein fysisk person, det vil seie blir drive for eigen rekning og risiko (tilsvarande gjeld som utgangspunkt der ektefellar driv felles verksemd).
• Innehavar/eigar kan ikkje vera tilsett i eige enkeltpersonføretak (men du kan ha tilsette).
• Reduserte sosiale rettar for eigar samanlikna med arbeidstakarar.
• Knytte til deg som person, ikkje ein eigen juridisk person.

Næringsverksemd

Eit vilkår for å registrere eit enkeltpersonføretak er at du driv næringsverksemd . For at ein aktivitet skal godtakast som næringsverksemd må han drivast for eiga rekning og eigen risiko, ha eit visst omfang og ei viss varigheit. Han skal over tid vere eigna til å gje overskot. Dersom aktiviteten din oppfyller desse vilkåra vil sannsynlegvis Skatteetaten vurdere det til at du driv  næringsverksemd.

Her er nokre moment som er viktig for deg å ta stilling til når du vurderer å etablera enkeltpersonføretak:

Økonomisk risiko

All næringsverksemd medfører økonomisk risiko, men når du vurdera å registrera eit enkeltpersonføretak er det særleg viktig å ta stilling til den økonomiske risikoen i prosjektet ditt. Grunnen til dette er at eigar har uavgrensa personleg ansvar. Dette inneber at du er personleg ansvarleg for alle krav som har oppstått i næringsverksemda. Sentralt i vurderinga av økonomisk risiko står kapitalbehov og omfang på verksemda. For å svara på dette må du ta stilling til kva kostnader oppstarten medfører, og kva investeringsbehov du har.

Det kan også vera fornuftig å stilla seg spørsmål om omfanget, til dømes skal du driva for deg sjølv og skaffa deg sjølv ei inntekt? (lågare risiko)
Eller planlegg du for fleire tilsette og vekst? (høgare risko).
Jo større kapitalbehov og omfang, jo meir økonomisk risiko vil du normalt ta. Denne risikoen må sjåast i lys av og vurderast opp mot det faktumet at du er personleg ansvarleg og kva følgjer dette kan få for privatøkonomien din.

Tilsette

Som eigar av eit enkeltpersonføretak er du ikkje tilsett og får ikkje lønn for jobben du gjer. Du disponerer overskotet og kan i prinsippet ta ut kor mykje/lite du vil til privat forbruk (privatuttak), men må setje av pengar til skatt og avgifter.

Ektefellen din kan arbeide i verksemda og få ein del av overskotet, men kan ikkje tilsetjast. Tilset du nokon andre blir du arbeidsgivar, og må betale lønn og arbeidsgivaravgift.

Sosiale rettar

Sjukepengar

Som eigar av eit enkeltpersonføretak vil du ha meir avgrensa rettar enn om du er arbeidstakar.

Sjølvstendige næringsdrivande har rett til sjukepengar frå 17. sjukedag, og då med 80 prosent dekning. Dette i motsetning til arbeidstakarar som har 100 prosent dekning frå dag ein. Du kan teikne ulike forsikringar for å betre sjukepengerettane dine. 

Dagpengar

Som eigar opparbeider du deg ikkje rett til dagpengar av det du tener i enkeltpersonføretaket ditt. Du har heller ikkje rett til dagpengar ved permittering.

Pensjon

Som eigar av enkeltpersonføretak tener du opp pensjon av næringsinntekta di. Vêr merksam på at ved overgang til pensjon vil dei fleste få ein betydeleg inntektsreduksjon. Å spare til pensjon vil derfor vera viktig. Du kan òg inngå private pensjonsavtalar.

Skatt

Du må rekne ut kor mykje føretaket ditt forventar å gå med overskot. Du melder forventa overskot som ei endring i skattekortet ditt. Skatteetaten vil så rekne ut kor mykje skatt du må betale. Enkeltpersonføretak betalar forskotsskatt fire gonger årleg. Generelt sett vil skatteprosenten liggje ein stad mellom 33 - 50,6 prosent. Enkeltpersonføretak må levere skattemelding for næringsdrivande. 

Skatt for enkeltpersonføretak

Meirverdiavgift

Meirverdiavgift (mva) er ei avgift på varer og tenester. Enkelte varer og tenester er unntatte frå mva, eller har reduserte satsar. Eit enkeltpersonføretak som har meirverdiavgiftspliktig omsetning på meir enn 50 000 kroner i løpet av ein periode på 12 månader må registrere seg i Meirverdiavgiftsregisteret.

Skatteetaten – registrering i Meirverdiavgiftsregisteret

Rekneskap

Med næringsverksemd følgjer normalt bokføringsplikt. Det betyr at du må ta vare på dokumentasjonen av inntekter og kostnader og setje desse i eit system. Dersom du ikkje har særleg kunnskap om rekneskapsføring bør du vurdere å setje bort denne jobben til ein rekneskapsførar.

Løyve

Innanfor enkelte bransjar må ein ha løyve for å drive eiga næringsverksemd. Eksempel på dette er serveringsverksemd og reinhaldstenester.

Planlegging

Å starte eiga bedrift er ei stor og viktig avgjerd. Det kan også vere dyrt og tidkrevjande å få realisert idéen din. For å vite kva som vert kravd av deg er det viktig å bruke god tid på planlegging før du registrerer føretaket ditt.

Registrering og organisasjonsnummer

Registrering av eit enkeltpersonføretak skjer via Samordna registermelding i Altinn.

Du får tildelt eit organisasjonsnummer når registreringa er behandla.

Brønnøysundregistera - slik registrerer du eit enkeltpersonføretak

Vurderer du å starte enkeltpersonføretak?

Veit du kva som skal til for å lykkast og kva det krev av deg? Oppstartsrettleiaren skal bidra til å gjera deg førebudd på kva det inneber å ha eit enkeltpersonføretak. Rettleiaren gir deg informasjon om kva du bør tenkja på og korleis du bør gå fram.